مدیركل مركز ملی فضای مجازی:
مخالف تصمیم گیری پنهانی و در پستو هستیم
به گزارش کمک وب، در پنلی که با هدف بررسی آینده حکمرانی اینترنت در ایران برگزار شد، آرش وکیلیان با نگاهی ساختاری و تطبیقی، از ضعف مدل کنترلی کشور گفت و نسبت به تمرکز صرف بر فیلترینگ اخطار داد: «هیچ یک از الگوهای موفق جهانی را نداریم؛ فقط روی کنترل فنی ایستاده ایم، آن هم بدترین نوعش.»
نگار علی- در پنل «جامعه و آینده ایران» که با تأکید بر مساله حکمرانی اینترنت برگزار شد، آرش وکیلیان، مدیرکل ساماندهی حکمرانی مرکز ملی فضای مجازی، به تبیین نگرش ساختاری و فرهنگی به شبکه های اجتماعی و تحولات جهانی در حکمرانی دیجیتال پرداخت.
رسانه های اجتماعی؛ از پدیده فرهنگی تا مساله حاکمیتی وکیلیان سخنان خویش را ضمن اشاره به تحول عمیق شبکه های اجتماعی در یک دهه گذشته شروع کرد و اظهار داشت: «ما وقتی از اینترنت صحبت می نماییم، باید تفکیک نماییم که در کدام لایه بحث می نماییم. اینترنت به لحاظ فنی همان شبکه اطلاعاتی و ارتباطی بر بستر پروتکلهای خاص است، اما آن چه اغلب مورد بحث ماست، خدمات و پلت فرم هایی ست که روی این بستر عرضه می شوند؛ یعنی شبکه های اجتماعی.»
او اضافه کرد: «رسانه های اجتماعی که حالا شامل پلت فرم هایی مثل اینستاگرام هم می شوند، یک سیر تحول عمیق را طی کرده اند؛ ابتدا بعنوان ابزارهایی ساده برای ارتباط و سرگرمی شناخته می شدند، اما از حدود سال ۲۰۱۶، دولت های غربی متوجه ظرفیتهای گسترده و گاه تهدیدآمیز این رسانه ها شدند و کنترل آزاد آنها را مساله ای جدی تلقی کردند.»
چالش های حکمرانی در عصر شبکه های هوشمند مدیرکل ساماندهی حکمرانی فضای مجازی ضمن اشاره به سه بعدی شدن ماهیت رسانه های اجتماعی، به چالش های عمده ای که دولت ها با آن رو به رو شده اند اشاره کرد:
تهدید نظام پولی کشورها:
وکیلیان از پروژه هایی مانند گرام و لیبرا یاد کرد و اظهار داشت: «وقتی یک پیام رسان یا شبکه اجتماعی امکان مبادله ارزش اقتصادی از راه ارز دیجیتال یا NFT را فراهم می آورد، تهدیدی برای استقلال سیاستگذاری پولی کشورها ایجاد می شود. این مورد فقط دغدغه ایران نیست؛ کنگره آمریکا هم جلوی لیبرا را گرفت چون می دید امکان دارد ظرف ۶ ماه کل نظام پولی کشور از دست برود.»
واگرایی اجتماعی و بی ثباتی سیاسی:
او ضمن اشاره به افشاگری های چهره هایی چون فرانسیس هاگن و ساخت مستندهایی مانند The Social Dilemma اظهار داشت: «در بسیاری کشورها همچون برزیل، هند و حتی آمریکا، نگرانی از اثرات اجتماعی و سیاسی این پلت فرم ها جدی شده است. مثال های مشخصی از نقش شبکه های اجتماعی در اغتشاش، تفرقه اجتماعی، و حتی بروز خشونت فیزیکی وجود دارد.»
قدرت سیاسی پلت فرم ها:
وکیلیان گوشزد نمود که برخی پلت فرم ها عملا درحال ایفای نقش بازیگر سیاسی اند؛ از تأثیرگذاری بر نتایج انتخابات گرفته تا شکل گیری به افکار عمومی در بحران های داخلی کشورها.
مواجهه کشورها؛ از سخت گیری تا قانون گذاری او ضمن اشاره به تغییر روند جهانی بعد از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۶ و حمله به کنگره در ۲۰۲۱ اظهار داشت: «از آن زمان، دولت ها در سراسر دنیا، از آمریکا گرفته تا اروپا، سخت گیری های خویش را ضد پلت فرم ها افزایش داده اند. برخی کشورها از منظر امنیت اطلاعاتی و سیاسی، و برخی مثل اروپایی ها از منظر حقوق کاربران و حریم خصوصی وارد شدند و قوانین سفت وسختی وضع کردند.»
مدیرکل ساماندهی حکمرانی مرکز ملی فضای مجازی: کشور ما هم باید در چارچوبی دقیق، هوشمند و چندلایه برای حکمرانی در این عرصه تصمیم سازی کند.
شبکه های اجتماعی یکسان نیستند؛ اثرگذاری شان هم نه وکیلیان اظهار داشت: «دو متغیر در فهم اثرگذاری شبکه های اجتماعی اهمیت دارند؛ یکی خود پلت فرم و دیگری خصوصیت های بستر اجتماعی ما. مثلا اینستاگرام به علت الگوریتم هایش، بیشتر تکثر را بازتولید می کند، نه انسجام. در مقابل، پلتفرمی مثل لینکدین می تواند باعث نوعی هم گرایی حرفه ای شود.»
او با تاکید بر تفاوت میان پلت فرم هایی با هویت واقعی و آنهائی که هویت در آنها اختیاری است، اظهار داشت که باید هر رسانه اجتماعی را جداگانه، با عنایت به نوع تعامل، ساختار فنی و مدل رشد آن بررسی کرد.
از جامعه توده ای تا عصر قطبی شده رسانه ها به باور او، ما از پارادایم رسانه های توده محور قرن بیستم عبور کرده ایم و وارد جهانی رسانه ای شده ایم که با شبکه های اجتماعی و ارتباطات چندگانه شناخته می شود. اما مساله اینست که مسیر کشورها در واکنش به این تغییر یکسان نبوده است: «برخی کشورها مثل اروپا بسمت کثرت گرایی رفته اند، اما برخی دیگر مثل آمریکا، مسیر قطبی شدن را در پیش گرفته اند. ایران هم، به علت زیرساخت های اجتماعی و سیاسی اش، بیشتر در راه قطبی شدن حرکت کرده است.»
انتخاب فعال پلت فرم ها برای تقویت انسجام وکیلیان بر این نکته تاکید کرد که ما در ایران نمی توانیم منتظر پاسخ های از پیش تعیین شده باشیم، بلکه نیازمند «انتخاب فعال» هستیم؛ یعنی رسانه هایی را باید تقویت نماییم که با شرایط فرهنگی و اجتماعی ما هم راستاست و انسجام اجتماعی را تقویت می کند.
او اظهار داشت: «کثرت گرایی فرهنگی در ایران پیش نیازهایی دارد؛ از پذیرش هویت های مذهبی و فکری متنوع گرفته تا حضور احزاب. اما ما حتی ظرفیت پذیرش این کثرت را نداریم. بنابراین، انتخاب رسانه اجتماعی باید با عنایت به این ظرفیت ها باشد.»
گفتمان «صیانت»؛ قدیمی، اما همچنان حاکم او در قسمت پایانی صحبت هایش با نگاهی نقادانه به سیاستگذاری فعلی اظهار داشت: «ما هیچگاه وارد یک پارادایم فناورانه نشده ایم. آن چه از ابتدا تا امروز وجود داشته، نوعی پروتکشن گرایی یا صیانت محوری است؛ یعنی کوشش برای حفظ فرهنگ، اجتماع و اقتصاد در مقابل نفوذ بیرونی. این گفتمان از همان سیاستهای اولیه فضای مجازی وجود داشته و امروز هم در خیلی از بندهای مصوبات دیده می شود.»
مدیرکل ساماندهی حکمرانی در مرکز ملی فضای مجازی: «حتی اگر برخی مفاد در مجلس تصویب نشود، دیدگاه محافظه کارانه در نهادهای سیاست گذار و بخشی از مردم همچنان غالب است. این دیدگاه، با نگاههای مختلف، امنیتی، فرهنگی، اقتصادی، همچنان پابرجا می باشد. و بعنوان کسی که سال ها در این عرصه فعال بوده ام، می گویم این نگاه هنوز بر فضای حکمرانی سایبری ایران حاکم است.»
حکمرانی اینترنت؛ وقتی ایران فقط به فیلترینگ فکر می کند وکیلیان در شروع سخنانش تاکید کرد که مخالف تصمیم گیری پنهانی و در پستوست: «صیانت در مجلس رای نیاورد، اما بندبندش در شورایعالی فضای مجازی تصویب گردید، این که دوست داریم قانون را پشت درهای بسته تصویب نماییم، اشتباه است. بله، انگلستان هم در سال ۲۰۲۰ قانون سختگیرانه اینترنت را تصویب کرد، اما در فرایندی شفاف و در معرض دید عمومی. ما اما هنوز از گفتگو با جامعه فرار می نماییم.»
او با مرور تجربیات جهانی در حکمرانی اینترنت، سه الگوی اصلی کنترل را تشریح کرد:
الگوی شرکتی (مثل آمریکا) که پلت فرم ها مسئولیت دارند و فقط در مواقع حیاتی دولت مداخله می کند
الگوی حقوقی/قضایی (مثل اتحادیه اروپا) که حقوق شهروندان در مقابل پلت فرم ها تضمین می شود
الگوی سیاسی/امنیتی (مثل چین) که حکومت به صورت یکپارچه پشت ساختار کنترلی قرار دارد
وکیلیان سپس تاکید کرد: «ما هیچ کدام از این مدلها را نداریم. ایران تنها روی کنترل فنی تمرکز کرده؛ ضعیف ترین و کم اثرترین نوع کنترل.»
چرا فقط کنترل فنی؟ او افزود: «کنترل فنی هم راحت دور زده می شود، هم بیشترین نارضایتی را تولید می کند. در حالیکه در دنیا، سیستم های کنترلی مبتنی بر تعامل، مشارکت یا قانون مندی به مراتب اثرگذارترند.»
فقدان بلوغ در قانون نویسی مشترک در قسمت پایانی صحبت هایش، وکیلیان ناتوانی عمومی در تنظیم قانون مشترک را هم مورد انتقاد قرار داد: «بخش خصوصی، دولت و حتی نهادهای مدنی هنوز بلوغ مشارکت ندارند. لایحه ای می نویسند، اما وقتی پای قانون گذاری وسط می آید، توافق نمی کنند. در حالیکه در کشورهایی مثل بریتانیا یا آمریکا، ابتدا مدل مطلوب را دسته بندی می کنند، بعد در رابطه با کار آمدی آن بحث می کنند. ما هنوز به این مرحله نرسیده ایم.»
۲۲۷۲۲۷
منبع: komakweb.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان کمک وب در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب کمک وب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۴ بعلاوه ۱