بازگشت غایب همیشه حاضر زیست بوم دیجیتال ایران
به گزارش کمک وب، در حافظه ی جمعی کاربران ایرانی، تلگرام چیزی فراتر از یک برنامه پیامرسان است؛ یک بستر، یک میدان گسترده برای گفتگو، اعتراض، آموزش و حتی نان درآوردن. از همان اولین روزهای سال ۱۳۹۳ که آمد، بی سروصدا و بی ادعا، خیلی زود خویش را از رقبا جدا کرد. ساده بود، سریع بود، و از تمام مهم تر، آزاد. و همین آزادی، سرنوشتش را رقم زد.
تا قبل از دیماه ۱۳۹۶، تلگرام همانند رودخانه ای آرام، در زندگی میلیونها ایرانی جریان داشت. اما وقتی موج اعتراضات در خیابان ها بالا گرفت، همین رودخانه ناگهان در چشم سیاست گذاران بدل شد به سیلابی نگران کننده؛ فیلترینگ موقت آغاز شد؛ به دستور شورایعالی امنیت ملی، برای کنترل بحران. تلگرام دو هفته ای از دسترس خارج شد، اما بازگشت... هرچند موقتی.
ماه های بعد، سایه ها سنگین تر شدند. در اردیبهشت ۱۳۹۷، با حکم قضایی، این پیام رسان برای همیشه فیلتر شد. سیاست رسمی روشن بود: مهار، محدودسازی، جایگزینی. دولت پیام رسان های بومی را پیش کشید: سروش، بله، آی گپ. اما مردم، راه خودشان را رفتند. هیچ چیز نتوانست سد آن سیل نرم شود. تلگرام باآنکه فیلتر شده بود، اما از ذهن و موبایل کاربران ایرانی پاک نشد.
فیلترینگ، بیشتر از آن که حضور تلگرام را از میان ببرد، آنرا در لایه ای دیگر از زندگی دیجیتال مردم جا داد: لایه ای نیمه پنهان، با فیلترشکن ها و پروکسی ها، اما همچنان زنده. کانال های خبری، رسانه ها، گروههای آموزشی، فروشگاه ها و حتی صفحات رسمی خیلی از نهادها، بی تعارف به حیات خود ادامه دادند. تلگرام تبدیل شد به «غایبِ همیشه حاضر» در زیست بوم دیجیتال ایران.
سال ها گذشت، اعتراضات دیگری هم آمدند؛ آبان ۹۸، شهریور ۱۴۰۱. اما نه تلگرام عقب نشینی کرد، نه مردم از آن دل کندند. در همان روزهایی که برخی پیام رسان های جهانی دیگر در ایران فیلتر شدند، تلگرام با سرسختی در میدان بود و ابزار ارتباطی میلیونها نفر باقی ماند؛ حتی وقتی پلی استور بسته شد، حتی وقتی اینترنت با اختلال های سراسری مواجه بود.
و حالا، در میانه ی روزهای پرتنش، خبرهایی عجیب از طریق رسیده است. صداوسیما در گزارشی غیرمنتظره، از احتمال رفع فیلتر تلگرام سخن گفته؛ به علت «بی طرفی» این پلت فرم در پوشش جنگ اخیر ایران و اسرائیل. در همین گزارش آمده که واتساپ دیگر شانسی برای بازگشت ندارد.
اما هیچ نهاد رسمی، نه وزارت ارتباطات، نه شورایعالی فضای مجازی، این ادعا را تأیید نکرده اند.
با این وجود، حتی همین گمانه زنی، باردیگر پرسش هایی جدی را زنده کرده: آیا این بازگشت، صرفا تاکتیکی است در میانه یک بحران؟ یا نشانه ای از تغییر نگرش؟ آیا سیاست گذاران، بعد از سال ها اصرار بر مهار، به انعطاف و بازاندیشی رسیده اند؟ آیا امکان دارد تلگرام، کلیدی باشد برای بازبینی در نقشه ی سیاست اینترنتی ایران؟
درست است که یک پلتفرم، همه ی فضای مجازی نیست. اما نحوه ی مواجهه با آن، آینه ای است از نگاه کلی تر حاکمیت به اینترنت، به آزادی ارتباط، به حق دسترسی. اگر بازگشت تلگرام، با تصمیمی کارشناسی و پذیرفته شده همراه شود، میتوان آنرا روزنه ای تازه دید؛ اما اگر نتیجه ی مصلحتی کوتاه مدت باشد، حتی اگر رفع فیلتر شود، امکان دارد دیری نپاید.
این دفعه، تصمیم در رابطه با تلگرام، فقط در رابطه با یک اپ نیست. این تصمیم، سنگ محک نگاهی است که یا می خواهد اینترنت را بفهمد و با آن هم زیستی کند، یا همچنان از پنجره ای بسته، به دریای بی کران دیجیتال چشم دوخته است.
*روزنامه نگار
br />
منبع: komakweb.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان کمک وب در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب کمک وب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۲ بعلاوه ۵